Nhắc tới ruồi là hầu như ai cũng có phản ứng muốn đập cho nó bay xa hoặc hóa kiếp luôn thì càng tốt. Con vật năm ấy chúng ta cùng xua đuổi đã được khoa học nghiên cứu gần như là đầy đủ về cuộc đời của chúng . Và tôi nghĩ mọi người nên có những kiến thức về ruồi – chẳng hạn như ruồi sống trong thời gian bao lâu để hiểu vì sao mà lại nhiều ruồi đến thế ?
Góc tò mò xin được giải đáp bằng bài viết này.
Tuổi Thọ Của Ruồi Là Bao Lâu?
So sánh về tuổi thọ của ruồi và loài người, thời gian sống của ruồi là khá ngắn. Tùy theo từng loài ruồi khác nhau nhưng đa phần loài ruồi sống trong khoảng 28 – 30 ngày. Chúng ta thấy nhiều ruồi quá không bao giờ tiêu diệt hết được, không phải vì chúng phản xạ nhanh nhạy tránh được những cú đập của ta mà sống thọ, mà là vì trong vòng 28 ngày sinh tồn trên dương thế thì chúng đã kịp đẻ liên tục để có hậu thế nối tiếp đời cha, đời ông rồi.
Và như vậy thì hẳn ai cũng sẽ thắc mắc tiếp là – vậy thì cuộc sống thực sự của ruồi là như thế nào nhỉ ? Mọi người cùng tôi khám phá ở phần thứ hai nhé.
Vòng Đời Của Ruồi
Như phần lớn những loài côn trùng khác, cuộc đời của ruồi cũng được chia ra làm bốn giai đoạn sau :
Trứng – Ấu trùng – Nhộng – Ruồi trưởng thành
Và cũng tùy theo từng loài ruồi khác nhau mà vòng đời của chúng cũng xê dịch khác nhau. Nhưng phổ biến nhất là ruồi nhà thì quá trình bắt đầu sự sống của chúng lần lượt như sau :
+ Giai đoạn 1 : Trứng
Ruồi cái sau khi được thụ tinh từ ruồi đực, chúng sẽ tìm một nơi thuận tiện nhất để vừa là đẻ trứng vừa là để cho ấu trùng của chúng sinh trưởng dễ dàng sau này. Mà nơi đó chính là bãi rác, xác chết động vật…
Trứng của ruồi nếu được phóng to dưới kính hiển vi sẽ trông giống y như một hạt gạo ( cũng may là ruồi đẻ trứng tại những nơi dơ bẩn chứ nếu không sẽ có người tưởng nhầm là gạo, ăn vào thì vui lắm ). Một lần đẻ, ruồi cái sẽ cho ra khoảng từ 75 – 150 trứng. Trung bình cuộc đời của ruồi cái sẽ đẻ ít nhất là từ 500 – 900 trứng trở lên.
Ruồi mẹ đẻ xong sẽ bỏ đi và để trứng ở đó, ấu trùng tự chui ra khỏi lớp vỏ. Từ khi trứng được sinh ra cho đến khi nở mất khoảng 1 – 3 ngày.
+ Giai đoạn 2 : Ấu trùng ( Giòi )
Ấu trùng ruồi con chui ra từ trứng chính là một loài sinh vật nhỏ bé, gớm ghiếc mà ai cũng biết – đó là giòi. Nhờ có bài viết này mà tôi mới biết được giòi không phải là một sinh vật độc lập, thực ra nó là ấu trùng của ruồi mà thôi.
Giòi sau khi chui ra khỏi trứng sẽ ăn xác thịt động vật, hay trái cây đã thối rữa tại nơi mà ruồi mẹ đã đẻ trứng trước đó. Giai đoạn này giòi chỉ có nhiệm vụ là ăn và ăn – tích trữ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho giai đoạn tiếp theo. Kích thước của chúng đã phát triển khoảng từ 3 – 9 mm. Nhưng giòi sẽ có khoảng 2 lần lột da để cơ thể lớn hơn một chút.
Đến một thời điểm nhất định, giòi sẽ chui vào nơi tối tăm chuẩn bị cho việc hóa nhộng.
Tuy giòi khiến chúng ta không dám lại gần nhưng con người cũng tận dụng giòi để phục vụ trong một số lĩnh vực : ví dụ như kinh doanh, chế tạo thuốc hoặc sản xuất cả phô mai. Nó còn dùng để làm mồi thức ăn nuôi bò sát, chim chóc,… và bé giòi nhỏ bé vậy thôi chứ cũng đóng vai trò quan trọng trong pháp y đấy – sự có mặt của giòi sẽ giúp các nhân viên pháp y xác định được thời điểm và nơi tử vong của xác chết. Nên giờ tôi mới hiểu vì sao con người không thể diệt hết ruồi là vậy.
Nhưng có một cách tiêu diệt giòi mà không cần tốn quá nhiều công sức, đó là sử dụng ong bắp cày – một loài địch thủ với ruồi. Ong bắp cày rất thích đẻ trứng vào giòi. Khi trứng nở ra, ấu trùng ong sẽ tự ăn giòi từ bên trong. Nhưng nói vậy thôi chứ nọc độc ong bắp cày rất ghê gớm, có thể giết chết người như chơi nếu không cẩn thận.
+ Giai đoạn 3 : Nhộng
Nhộng là một cái kén có chứa ấu trùng đang tiến hóa dần dần thành ruồi. Nhộng có hình trụ, đầu tròn, vỏ dần cứng lại, thường có màu nâu hoặc màu đỏ thẫm, sau cùng là màu đen, dài khoảng 1, 2 mm. Trong vòng 2 – 6 ngày sau đó, giòi tự phát triển thành ruồi.
+ Giai đoạn 4 : Ruồi trưởng thành
Khi đã có đủ 6 chân và một đôi cánh, ruồi sẽ tự phá kén chui ra. Lúc này kích cỡ của một con ruồi là 5 – 8 mm ( tùy theo loài ). Toàn bộ cơ thể được phủ lông.
Nhưng khi trưởng thành, cơ thể chúng muốn được phát triển đầy đủ, trọn vẹn nhất thì ruồi đực sẽ có 16 giờ để hoàn thiện còn ruồi cái lâu hơn một chút – mất 24 giờ. Riêng ruồi cái sau khi ra khỏi kén 2 ngày, nó đã có thể sinh sản.
Tổng kết lại vòng đời của ruồi thì trong vòng 28 ngày đó đã có đến 14 ngày chúng ở trong trứng, rồi thành ấu trùng con, thu mình lại thành nhộng và tiến hóa thành ruồi. Nên thực tế khi chúng bay lượn lởn vởn trước mặt ta thì chỉ là trong khoảng 14 ngày còn lại mà thôi.
Nhưng với14 ngày đó chúng đã kịp đẻ ra đến hàng trăm, hàng nghìn trứng rồi. Vì mỗi lần sinh sống bay lượn xung quanh, nếu ruồi đực phát hiện ra ruồi cái sẽ tiến hành giao hợp ngay lập tức – rất ngắn chỉ có vài phút. Ruồi cái thụ tinh, tìm nơi đẻ xong rồi lại tiếp tục hành trình cho đến khi chết. Trứng ấy nở ra, thành ruồi.
Tuy nhiên để có 2 tuần trở thành ruồi ấy thì với điều kiện chúng sinh trưởng trong thời tiết, môi trường xung quanh bình thường, thuận lợi. Ngược lại, sự diễn ra sẽ kéo dài lâu hơn, có khi cả tháng nếu như khí hậu khắc nghiệt, không có thức ăn làm nguồn dinh dưỡng cho ấu trùng…
Một Số Đặc Điểm Thú Vị Ở Loài Côn Trùng Đáng Ghét Này
– Tuy con vật thuộc bộ Diptera này có rất nhiều tật xấu cũng như ý thức vệ sinh kém, nhưng tên tiếng Anh chung của nó khá mỹ miều: “Fly” (nhưng tùy theo loại ruồi mà chúng có tên khác nhau). Với loài ruồi nhà là nhân vật chính hôm nay thì chúng có tên là “ housefly ”. Nhưng cũng từ “ fly ” đó nếu ghép chung với một số danh từ khác chưa chắc đã là ruồi. Ví dụ : “ butterfly ” – bươm bướm ; ” dragonfly ” – chuồn chuồn ; “ firefly ” – đom đóm.
Cơ thể ruồi có những bộ phận quan trọng nhất như sau :
+ Râu : giống như nhiều loài vật khác, râu của ruồi là một chiếc rada dò tìm chính xác nguồn thức ăn, rác bẩn – những nơi lí tưởng cho ruồi kiếm sống.
+ Mắt : mắt của ruồi có cấu tạo cực kì tinh vi với hàng ngàn thủy tinh thể tí hon có chức năng cảm ứng thị giác ở mọi phương hướng góc độ, giúp mắt của chúng có góc quan sát vô cùng rộng vì mắt ruồi thật ra không thể di chuyển như mắt người.
+ Cặp cánh rất mạnh khỏe, to hơn so với kích cỡ cơ thể nhỏ bé của chúng, giúp chúng bay lượn thoải mái, dễ dàng. Với loài ruồi nhà , chúng có thể đập lên đến 200 lần/ 1 giây.
+ Chân : 6 chiếc chân chia đều 2 bên giúp ruồi giữ thăng bằng cực tốt, có khả năng bám dính trên tường. Chân của ruồi còn đóng vai trò giống như lưỡi chúng ta vậy – có những cảm nhận vị giác giúp chúng xác định thức ăn này ăn được hay không, ngon hay dở. Và dĩ nhiên chân của chúng có rất nhiều lông – nơi ăn nhờ ở đậu của hàng tỷ vi khuẩn. Cái chân cũng là bộ phận đầu tiên của ruồi đặt xuống trên địa bàn dơ bẩn. Vậy nên chúng ta tuyệt đối không chạm vào chân ruồi.
– Môi trường rác thải chính là nơi chủ yếu sản sinh ra ruồi. Ruồi có tồn tại được hay không đa phần cũng nhờ vào rác, chất dơ bẩn mà con người thải ra.
– Ruồi hút thức ăn bằng một ống hút ở miệng nó chứ không ăn trực tiếp bằng miệng như nhiều loài khác. Chính vì thế thức ăn được ruồi tiếp nhận vào cơ thể thường là dạng lỏng.
Những Loài Ruồi Hiện Có Trên Trái Đất
Ngoài ruồi nhà Góc Tò Mò xin được giới thiệu đến độc giả một số loài ruồi khác như sau :
Ruồi nhặng xanh (Lucilia sericata):
Loài này cũng ưa thích nơi chứa rác lắm. Thức ăn ưa thích của chúng là phân động vật cả sống và chết. Dễ nhận diện nhất là màu sắc xanh óng ánh trên cơ thể của chúng. Kích cỡ của nhặng xanh lớn hơn ruồi nhà ( con trưởng thành có thể dài từ 6 – 13 mm ), thời gian ấu trùng tiến hóa thành ruồi trưởng thành cũng lâu hơn ( 7 – 12 ngày ). Tuy nhiên khi mới sinh trứng lại nở nhanh hơn ( chỉ có 18 tiếng – đôi khi chúng đã tự phát triển một phần trong bụng ruồi cái rồi ). Chúng ưa thích đẻ trứng trong các thực phẩm có chất thịt – đặc biệt là phô mai.
Ruồi cát (Spiriverpa Lunulata):
Chúng đặc biệt hơn các loài ruồi khác ở chỗ hầu như chỉ xuất hiện trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 9. Nơi sống chủ yếu là trên bờ sông có nhiều cát, nhưng nói chung là môi trường ngoài trời không có bóng cây. Con trưởng thành cũng khá dài ( 10 – 11 mm ). Cơ thể của chúng phân chia thành nhiều màu sắc theo bộ phận – thân hình màu xám nhạt, mắt có màu nâu ánh đồng, chân lại là màu nâu đỏ sẫm.
Nhưng đặc biệt nhất là ấu trùng ruồi cát mất tới hai năm để phát triển và chủ yếu sống trong cát mềm. Đến giai đoạn nhộng, chúng cũng khác loài hơn khi ấu trùng cuộn thành vòng tròn hay chữ “ U ” trong 1 – 2 tuần chứ không suôn thẳng một chiều như ấu trùng của các loài côn trùng khác.
Ruồi trái cây/ ruồi giấm ( Drosophila Species ) :
Ruồi trái cây mà chúng ta thường biết đến nhiều hơn với cái tên ruồi giấm – loài ruồi đặc biệt chỉ xuất hiện ở khu vực có hoa quả, bia rượu. Chúng cũng ưa thích xâm nhập, sinh sản tại các vườn trái cây, quán rượu, nơi sản xuất bia…
Kích cỡ của chúng cũng tương đối nhỏ như ruồi nhà – khoảng 3 mm. Nhưng nổi bật nhất chính là thân hình màu nâu vàng rất sáng sủa, có vằn. Đôi mắt đỏ tươi. Và mỗi lần khi bay lượn thì cái bụng nó lại hạ thấp xuống hơn so với cơ thể.
Chúng thường sinh sản trong trái cây thối, các cống rãnh kênh rạch xung quanh vườn hoặc nhà máy bia rượu, thậm chí trong các giẻ lau chùi cũng được. Từ ấu trùng phát triển thành ruồi trưởng thành thì lâu hơn ruồi nhà một chút – từ 7 đến 30 ngày tùy theo điều kiện môi trường. Và con trưởng thành của ruồi giấm cũng thọ hơn ruồi nhà – chúng có thể sống từ 2 đến 9 tuần.
Nhưng tiêu biểu nhất có lẽ là việc ruồi giấm không chỉ có mặt trong tự nhiên, chúng cũng được nuôi nhân tạo để phục vụ cho nghiên cứu khoa học. Chúng có vai trò như loài chuột bạch – đều là cơ thể sống thí nghiệm cho các nghiên cứu sinh học của con người.
Ruồi cống (Drain fly):
Nghe cái tên là biết ngay xuất thân của chúng đến từ đâu rồi. Chúng còn được biết đến qua nhiều cái tên như : drainfly, sewagefly, mothfly… Ấu trùng ruồi cống tìm đến các chất hữu cơ có trong nước cống hoặc tương tự.
Chúng dài 2 mm mà thôi – có lẽ là nhỏ nhất trong các loài ruồi. Thân màu xám, cánh phủ đầy lông và trông giống như cái lều đang che trên cơ thể. Trứng nở trung bình từ 1 – 6 ngày nhưng ấu trùng lại mất thời gian khá lâu để tiến tới thành nhộng ( 10 đến 50 ngày ) và sau đó nhộng chỉ cần 1 – 3 ngày để lột xác thành ruồi trưởng thành.
Ruồi xám (Sarcophagidae):
Cơ thể khá lớn dài từ 6 – 14 mm. Đặc điểm nhận diện ở chúng chính là ngực có màu xám nhạt với ba sọc dọc màu sẫm. Bụng cũng màu xám, có các đốm màu sẫm kết hợp với ba sọc dọc kia tạo ra những ô vuông giống như bàn cờ.
Vòng đời của chúng có thể từ 2 tuần đến 1 tháng. Ruồi xám mẹ đẻ ấu trùng ở những nơi có món ưa thích của chúng là xác thối rữa như thịt, cá hư, phân động vật, hay rác thải có chứa thực phẩm hư thối… ấu trùng được sinh ra, ăn tại chỗ vài ngày rồi sau đó di chuyển đến một nơi khô ráo hơn để chuyển hóa thành nhộng.
Ruồi trâu (Tabanidae):
Đây cũng là tên một tác phẩm văn học nổi tiếng thế giới, được lấy cảm hứng từ chính loài ruồi chuyên bám dính hút máu các loài gia súc này. Nhưng thật thú vị là chỉ có ruồi cái mới làm vậy thôi, còn ruồi trâu đực chủ yếu ăn phấn và mật hoa, hoạt động cũng chỉ ban ngày. Còn ruồi cái giống như muỗi cái vậy, bám vào cơ thể vật sống để hút máu và hoạt động bất kể ngày đêm.
Tuy nhiên, vết cắn của ruồi trâu thực sự rất đau đấy. Miệng của chúng giống như một con dao nhỏ, chúng cũng cắn bằng cách dùng cái miệng sắc bén ấy rạch da – như một cây kéo bén nhọn vậy.
Đây chắc chắn là anh chị đại trong họ ruồi – vì kích cỡ trưởng thành của chúng có thể lên đến 25 mm. Thân hình màu đen, hoặc nâu sẫm với đôi mắt xanh lá cây hay cũng có thể là đen. Thú vị là ở ruồi đực đôi mắt của chúng gần như là sát nhau, còn ruồi cái thì hai mắt lại cách xa nhau.
Chúng bắt đầu giao phối ở trên không nhưng kết thúc lại ở trên mặt đất – khác với các loài ruồi khác làm nhanh gọn lẹ ở cùng một địa điểm. Sau khi thụ tinh và kết thúc, con cái đẻ một khối trứng có chất bài tiết trông khá bóng, màu trắng hỗ trợ giữ nước cho trứng. Một khối trứng như vậy dao động từ 100 đến 1000 trứng – được treo thẳng đứng trên mặt nước hay nền đất ướt. Trong vòng 5 – 7 ngày trứng sẽ nở.
Một điểm hay ho nữa trong vòng đời của ruồi trâu là ấu trùng sẽ ngủ đông và đợi đến khi mùa xuân hoặc hè sẽ phát triển thành nhộng. Và khi con ruồi trưởng thành thoát ra khỏi nhộng thì có thể sống từ 1 đến 2 tháng.
Kết Luận
Vậy là chúng ta đã nắm được khá rõ về cuộc đời của loài ruồi. Vậy nên nếu không nuôi ruồi vì mục đích nào đó thì dĩ nhiên là phải tìm cách ngăn cho ruồi sinh sản hoặc tiêu diệt ruồi. Ít nhất là dọn sẹp sạch sẽ nơi ở, không dơ bẩn, không rác – vì như thế chúng sẽ không có thức ăn, không thể sinh sản và tồn tại được. Hạn chế tập trung rác những bãi lớn ở bên ngoài, làm sạch những ao hồ nước đọng, cống rãnh… vì đó chính là nơi trú ngụ lí tưởng của ruồi.
Ngoài bả, keo, thuốc diệt ruồi,… thì mọi người thử trồng những cây có tác dụng đuổi ruồi thử xem – như đinh hương, oải hương, bạc hà… vừa làm trong lành không khí, tốt cho sức khỏe, lại còn tránh được loài vật tồn tại như một sự trêu ngươi của tạo hóa dành cho con người này.
Tác giả: Phương Thụ
Vòng Đời Của Ếch
Link bài viết gốc Copy link https://goctomo.com/tuoi-tho-cua-ruoi/
